ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ 100 ΧΡΟΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΧΗ ΚΙΛΚΙΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Η ΕΠΙΚΗ ΜΑΧΗ ΚΙΛΚΙΣ 19 – 21 ΙΟΥΝΙΟΥ 1913

Α΄ΜΕΡΟΣ

ΕΠΙΚΗ ΜΑΧΗ ΚΙΛΚΙΣ - ΛΑΧΑΝΑ

«ΤΟ ΑΤΣΑΛΙ ΑΣΤΡΑΦΤΕ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΛΟΓΕΡΟ ΗΛΙΟ»

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Την 21 Ιουνίου 2013 συμπληρώνονται 100 έτη από την επική μάχη Κιλκίς - Λαχανά με την οποία κρίθηκε οριστικά η τύχη της Μακεδονίας μας, της πατρίδας του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά και η τύχη της Θεσσαλονίκης.

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι δυστυχώς επί πολλά έτη επισκιάστηκαν από τα μετέπειτα δραματικά για την Πατρίδα μας γεγονότα, με αποκορύφωμα τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Όμως πρέπει να τιμούμε το παρελθόν, για ένα ελεύθερο μέλλον.

Οι Ήρωες των Ηρώων αυτής της εποποιίας αψηφώντας το ατσάλι το οποίο άστραφτε κάτω από τον καυτό ήλιο και έσπερνε τον θάνατο, πρόταξαν τα στήθη τους και με τις ξιφολόγχες βγήκαν νικητές.

Η Μάχη του Κιλκίς είναι μια από τις ενδοξότερες μάχες των Ελλήνων αλλά και η φονικότερη.

Θα προσπαθήσω να εξιστορήσω με συντομία τα γεγονότα και να σας μεταφέρω στις στιγμές της επικής αυτής μάχης, μέσω και της τεχνολογίας, όσο αυτό είναι εφικτό, και να σας παρουσιάσω τις βιογραφίες των ηρωικός πεσόντων αυτής της εποποιίας.

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΜΑΧΗ

Προκλήσεις Βουλγάρων

Οι Βούλγαροι, δημιουργούσαν διάφορα επεισόδια στη διαχωριστική γραμμή.

Την 9^η Μαΐου επιτέθηκαν με 4 Συντάγματα κατά των Ελληνικών Τμημάτων στην Περιοχή Παγγαίου τα οποία και ανάγκασαν να συμπτυχθούν.

Μικρότερες άλλες επιθέσεις έγιναν εις Βερτίσκο, Γουμένισσα , Αριδαία, Γευγελή, Λαγκαδά, Νιγρίτα, Ελευθερούπολη, ακόμη προώθησαν και τμήματα τους στα Γιαννιτσά, Έδεσσα μέχρι και Αμύνταιο, επιχείρησαν δε να εγκατασταθούν και στο Άγιο Όρος.

Τέλος αφού συγκέντρωσαν δυνάμεις χωρίς επίσημη κήρυξη πολέμου, την νύκτα 16/17 Ιουνίου 1913 ενεργούντες παραπλανητικά επιτέθηκαν ταυτόχρονα κατά των τμημάτων μας στη περιοχή Νιγρίτας και κατά τον Σέρβων στην περιοχή Γευγελή, ενώ την κύρια ενέργειά τους την είχαν σχεδιάσει κατά της Θεσσαλονίκης δια μέσω Κιλκίς και Λαχανά.

Ανάλογες προς την Ελλάδα ενέργειες οι Βούλγαροι έπρατταν και κατά των Σέρβων, οπότε τα δύο κράτη στις 19 Μαΐου 1913 συνήψαν συμμαχία για να αντιμετωπίσουν την διαφαινόμενη πλέον απειλή από την Βουλγαρία.

ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ – ΠΡΟΕΛΑΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

18 - 20 ΙΟΥΝΙΟΥ1913

Την 18^η Ιουνίου 1913 μεσημέρι, το Γενικό Στρατηγείο με επικεφαλής τον Βασιλιά και Αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο και Επιτελείς τον Συνταγματάρχη Βίκτωρα Δούσμανη και τον Ταγματάρχη Ιωάννη Μεταξά, εγκαταστάθηκε στο Μελισσοχώρι.

Οι Μεραρχίες VII, I και ΙΙ έλαβαν θέσεις στις περιοχές Αρέθουσα, Λοφίσκο και Λητή αντίστοιχα.

Οι λοιπές ΙΙΙ, IV,V, VI, X και η ταξιαρχία Ιππικού παρέμειναν ακόμη στις θέσεις τους.

Την 18^η Ιουνίου 1913 το απόγευμα, η διάταξη μάχης Ελληνικών και Βουλγαρικών δυνάμεων φαίνονται στη προβολή.

Ήτοι από πλευράς Ελληνικών δυνάμεων: 8 Μεραρχίες σε όλο το μέτωπο Κιλκίς – Λαχανά με, 4 στο μέτωπο Κιλκίς, 3 στου Λαχανά και 1 στο Πολύκαστρο.

Την 19^η Ιουνίου 1913, μετά από διαταγή του Γενικού Στρατηγείου οι Μεραρχίες και η Ταξιαρχία Ιππικού στο μέτωπο Κιλκίς κινήθηκαν και αναπτύχθηκαν, ως ακολούθως:

ΙΙ Μεραρχία κατέλαβε την περιοχή Ποταμιάς.

IV Μεραρχία κατέλαβε την περιοχή Ανατολικών υψωμάτων Κρηστώνης.

V Μεραρχία κατέλαβε την περιοχή Δυτικών υψωμάτων Κρηστώνης.

ΙΙΙ Μεραρχία κατέλαβε την περιοχή υψωμάτων Μεγάλης Βρύσης.

Η Ταξιαρχία Ιππικού στην περιοχή Χωρύγι - Δαφνοχώρι θα συνέδεε την Χ και ΙΙΙ Μεραρχία.

Την 20 Ιουνίου 1913 οι Μεραρχίες κινήθηκαν προς το Κιλκίς, όπως φαίνονται στη προβολή.

Ας δούμε τώρα τις δυνάμεις και τη διάταξη των δύο αντιπάλων πριν τη μάχη στο μέτωπο Κιλκίς

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Ø Δυνάμεις μετώπου Κιλκίς – Πολυκάστρου.

Ø 4 Μεραρχίες : ΙΙ, IV, V III και 1 ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ ΙΠΠΙΚΟΥ

Ø Το Γενικό Στρατηγείο στο Μελισσοχώρι

Ø ΑΞΚΟΙ: 1182

Ø ΟΠΛΙΤΕΣ: 55116

Ø ΣΥΝΟΛΟ: 56298

ΠΙΝΑΚΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Ø Έναντι του Ελληνικού Στρατού ευρίσκοντο μονάδες της ΙΙ Βουλγαρικής Στρατιάς:

ΙΙΙ ΜΕΡΑΡΧΙΑ (-) ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ έδρα το Κιλκίς.

2 ΤΑΞΙΑΡΧΙΕΣ (1 Βόρεια και Βορειοανατολικά Πολυκάστρου και 1 στο Κιλκίς)

ΕΠΙ ΠΛΕΟΝ 1 ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ κινηθείσα προς ενίσχυση από περιοχή

Παγγαίου την Ν19/20 ΙΟΥΝΙΟΥ.

ü 32 ΤΑΓΜΑΤΑ ΠΕΖΙΚΟΥ

ü 62 ΠΥΡΟΒΟΛΑ

ü 1 ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΙΠΠΙΚΟΥ

ü 3-4 ΜΕΡΑΡΧΙΑΚΕΣ ΙΛΕΣ

Το Στρατηγείο του ήταν στις Σέρρες.

Ø Δύναμη στο μέτωπο Κιλκίς ανήρχετο σε 40.000 έναντι των 100.000 ανδρών του συνολικού μετώπου προς Ελλάδα.

ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΗΣ ΜΑΧΗΣ ΚΙΛΚΙΣ

Η νύκτα της 20/21 Ιουνίου 1913 έχει έρθει οι ώρες ατελείωτες περνούν αργά – αργά. Απόλυτη σιγή βασίλευε πάνω από το πεδίο της μάχης.

Μια σιγή που έμοιαζε σαν να σκέπαζε στα κατάβαθα των σκοταδιών της το θάνατο που αιωρείται παντού σ΄ εκείνον τον κρανίου τόπο.

Φύλλο δεν κουνιέται. Μόνο κάπου - κάπου μια ριπή πολυβόλου, σαν φλογισμένη φιδίσια γλώσσα τρυπούσε το σκοτάδι ή ένα λιανοτούφεκο, άφηνε να ξεφύγει καμιά σφαίρα με απαίσιο κρότο, που αντηχούσε στα φαράγγια και σφύριζε επάνω από τις γραμμές των τμημάτων.

Είναι η τρίτη νύκτα που περνούν στο πόδι τα τμήματά μας.

Είναι μεσάνυχτα μέσα στην ησυχία, άρχισε ξαφνικά ένας σφοδρός βομβαρδισμός πυροβολικού προ του χωριού Ποταμιά και πλησίον του Γαλλικού ποταμού, τάραξε όλη την περιοχή.

Στο σημείο αυτό ξεκινά και η δράση της

ΙΙας ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ

Ο Βομβαρδισμός ήταν από το Βουλγαρικό Πυροβολικό που έβαλε δραστικά εναντίον του 1^ου ΣΠ της ΙΙας Μεραρχίας , που περνούσε την ώρα αυτή τον Γαλλικό για να επιτεθεί κατά του Κιλκίς νύκτα.

Ακολούθησε το 7^ο ΣΠ και τα δύο Συντάγματα επιτίθενται κατά του Κιλκίς ακάθεκτα με την λόγχη εις το όπλο και την 4:15΄ ώρα καταλαμβάνεται η πρώτη Βουλγαρική γραμμή άμυνας. Ορμούν εκ νέου τα λιοντάρια της ΙΙας Μεραρχίας και την 5^η πρωινή ώρα καταλαμβάνουν και την δεύτερη γραμμή.

Καταδιώκουν συνεχώς τους φεύγοντας Βουλγάρους και σε λίγο φθάνουν τη τρίτη γραμμή άμυνάς των.

Εδώ ο ηρωικός, ο ακαταπόνητος Διοικητής του 7^ου Σ.Π. Ανχης ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ φονεύεται. Τα πυρά των πολυβόλων και του Πυροβολικού του εχθρού είναι πυκνά και φονικά και τα τμήματα γενικώς ανακόπτουν την προχώρηση τους, ενώ οι Βούλγαροι με νέες και ανέπαφες δυνάμεις αντεπιτίθενται.

Έτσι την 8^η πρωινή ώρα η θέση των τμημάτων της ΙΙ Μεραρχίας είναι κρίσιμη.

Όμως οι αθάνατοι μαχητές της επικής αυτής μάχης , οι αλύγιστοι ημίθεοι Αξιωματικοί και οπλίτες του 1^ου και 7^ου Συντάγματος Πεζικού, σαν ένας άνθρωπος αποφασίζουν να μείνουν επί τόπου άκαμπτοι αποφασισμένοι να πεθάνουν έστω, αλλά να μη χάσουν εκείνα που με το αίμα των συμπολεμιστών τους κέρδισαν.

Και το θαύμα γίνεται. Η κατάσταση σώζεται.

Οι λυσσαλέες αντεπιθέσεις των Βουλγάρων αποκρούονται , εκφυλλίζονται και τελικά οι ήρωες του ΚΙΛΚΙΣ διατηρούν τις θέσεις τους, ανανεώνουν τις δυνάμεις τους και αρχίζουν πάλη από την 9^η πρωινή ώρα να επιτίθενται.

Με τη λόγχη πλέον κρίνεται η μάχη για την κατάληψη του ΚΙΛΚΙΣ.

Οι γενναίοι μας φαντάροι με τους Ηρωικούς τους Αξιωματικούς ορμούν μέσα στη φωτιά αψηφούν κάθε κίνδυνο και με σκληρό αγώνα σώματος προς σώμα με τη λόγχη, με τα νύχια και με τα δόντια κατόρθωσαν να καταλάβουν όλα τα Βουλγαρικά οχυρά στην περιοχή.

Η ώρα ήταν 10:30

Οι απώλειες μας είναι τεράστιες αλλά δεν τους μένει τώρα παρά να καταδιώξουν τον εχθρό, ο οποίος νικημένος πλέον και απειλούμενος με κύκλωση αρχίζει να συμπτύσσεται.

Ας δούμε τώρα που εξελίχθηκε ο αγώνας και στους άλλους τομείς των άλλων τριών Μεραρχιών και της Ταξιαρχίας Ιππικού.

ΔΡΑΣΗ ΙV ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ

Την 04:00΄ ώρα το 9^ο Σ.Π. της IV Μεραρχίας εξορμά. Η ώρα παρέρχεται και με μεγάλη δυσκολία και πολλές απώλειες κατορθώνει να προχωρεί, ώσπου τελικά καθηλώνεται προ των αμέσως Β. Α. υψωμάτων Κρηστώνος.

Αριστερά αυτού προς τον Σ.Σ. Κρηστώνος και τα Δυτικώς αυτού υψώματα κινείται το 8^ο Σ.Π. που τα δραστικά και φονικότατα πυρά του εχθρού υποβοηθούμενα και από την εκ της φύσεως του εδάφους δεν το αφήνουν να προχωρήσει παρά ελάχιστα μόνο και του επιφέρουν πολλές απώλειες.

Ο Διοικητής του Συντάγματος ΚΑΜΠΑΝΗΣ για να ενθαρρύνει και παρασύρει το Σύνταγμά του τίθεται επικεφαλής και προχωρεί προς τη νίκη, πλησιάζει προς το ΚΙΛΚΙΣ. Τα υψώματα του ΚΡΗΣΤΩΝΟΣ καταλαμβάνονται, νέα όμως πιο ισχυρά Βουλγαρική αντίσταση παρουσιάζεται.

Τα πολυβόλα και τα κανόνια ξερνούν με όση ταχύτητα μπορούν φωτιά και σίδερο για να καταστρέψουν τους επιτιθέμενους.

Στο λιοπύρι του καλοκαιριού αυξάνουν οι φλόγες των καιόμενων σπαρτών που αρπάζουν φωτιά από τις οβίδες.

Οι Βούλγαροι αντεπιτίθενται, προσπαθούν με κάθε τρόπο να κρατήσουν αυτό το ύψωμα. Η πάλη σκληρή, ντουφεκιά σχεδόν δεν πέφτει καμιά απ όλους τους άνδρες που βρίσκονται στο ύψωμα.

Η σφαίρα έχει παραχωρήσει τη θέση της στη λόγχη που και αυτή σιγά – σιγά παραχωρεί τη θέση της στο μαχαίρι στα δόντια, στα νύχια.

Και πράγματι το ύψωμα γέμισε από πτώματα από κορμιά μαχητών Ελλήνων και Βουλγάρων.

Ο ακούραστος, ο αλύγιστος Σχης Καμπάνης ο Διοικητής του 8^ου Σ.Π., τρέχει καβάλα στο άλογό του, εμψυχώνει τους άνδρες του που επιτίθενται.τώρα και ανέρχεται στο ύψωμα με τους πρώτους άνδρες, σαν απλός ακροβολιστής, αυτός ο θαυμάσιος Έλληνας, ο ήρωας Σχης δείχνοντας την Ελληνική παλληκαριά και το μεγαλείο της φυλής του.

Αλλά η τύχη τον ζηλεύει, φθονεί την παλληκαριά του και την ηρωική ψυχή του και δεν τον αφήσει να δει το ΚΙΛΚΙΣ ελεύθερο που τόσο επιθυμεί.

Μια οβίδα εχθρικού πυροβολικού εκρήγνυται μπροστά του και τον γεμίζει τραύματα.

Ο ήρωας αυτός Συνταγματάρχης πέφτει από ο άλογο του και μέχρι να μεταφερθεί για να επιδεθεί εκπνέει, ή ώρα είναι 09:00΄το πρωί .

Ο θάνατος του γενναίου Συνταγματάρχη γίνεται γνωστός στους άνδρες του που στο άκουσμά του κάνουν φτερά, λυσσούν από μανία εκδικήσεως και αψηφούν τα θεριστικά πυρά του εχθρού, υπερπηδούν κάθε εμπόδιο και παρά την πείσμονα αντίσταση των Βουλγάρων, προχωρούν για να καταλάβουν το τελευταίο ύψωμα.

Το ύψωμα τώρα σιγά – σιγά έρχεται στα χέρια των Ελλήνων, οι φαντάροι μας ανέρχονται επ αυτού και η γαλανόλευκη καρφώνεται στο πιο ψηλό σημείο του ύστερα από 500 περίπου χρόνια.

ΔΡΑΣΗ V Μεραρχίας

Η Μεραρχία μέχρι στιγμής από έναρξης της επίθεσης αριθμεί 2.300 άνδρες εκτός μάχης και είναι απλωμένη σε μήκος 2 χιλιομέτρων περίπου.

Οι εχθροπραξίες εδώ αρχίζουν 05:10 το πρωί οπότε το 23 ΣΠ καταλαμβάνει τη Κρηστώνα.

Στις 09:00 το πρωί μετά από σκληρή μάχη και πολλές απώλειες το 16^ο ΣΠ καταλαμβάνει τα Βουλγαρικά χαρακώματα οι Βούλγαροι εκδιώκονται από τις οχυρωμένες περιβολές και στις 11:00 το πρωί τα τμήματα της Μεραρχίας φτάνουν στις παρυφές του Κιλκίς.

Το 22 ΣΠ της Μεραρχίας είναι το πρώτο θα μπει στο φλεγόμενο Κιλκίς.

ΔΡΑΣΗ ΙΙΙ Μεραρχίας

Η ΙΙΙη Μερχία μολονότι όλη τη νύκτα αδρανούσα ξανάρχισε την προέλαση της κερδίζοντας συνεχώς έδαφος. Επίσης στις 09:00 πρωί το 12 ΣΠ υπερέβη τη σιδηροδρομική γραμμή φτάνοντας στο δεξιό μέρος του σημερινού λόφου των Ηρώων.

Το 10^ο ΣΠ Κερκύρας είναι παρατεταγμένο βορειότερα του 12^ου ΣΠ το δε 6^ο ΣΠ είναι ανεπτυγμένο στα χωριά Βαπτιστής, Μεγάλη Βρύση και αποτελεί την εφεδρεία της Μεραρχίας.

Στις 10:30 το πρωί το εχθρικό πυροβολικό σταμάτησε να βάλει και το 12^ο ΣΠ προχωρά προς το Κιλκίς, όπου και φτάνει στις 11:45 και Τμήματά του καταλαμβάνουν το ύψωμα του Αγίου Γεωργίου.

Μετέπειτα το 10^ο προελαύνει και έχει καταλάβει τα Βορειότερα υψώματα και στις 12:00 το μεσημέρι διακρίνει Βουλγαρικά Τμήματα τα οποία καταδιώκει και τα διαλύει.

ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ ΙΠΠΙΚΟΥ

Η αποστολή της Ταξιαρχίας ιππικού ήταν καθαρά αναγνωριστικός και συνέδεε, όπως προαναφέρθηκε την Χ με την ΙΙΙη Μεραρχίες, δίδοντας πληροφορίες, για κινήσεις του εχθρού. Παράλληλα επενέβαινε όπου αυτό ήταν εφικτό δημιουργώντας σύγχυση στον εχθρό.

Έτσι στη 01:00 το μεσημέρι αντιλαμβάνεται την υποχώρηση Βουλγάρων από το Κιλκίς και το Βουλγαρικό Ιππικό ν΄ αποσύρεται απ΄ το χωριό Σταυροχώρι προς το χωριό Ηράκλεια, επελαύνει με δύο Επιλαρχίες της εναντίον των φυγάδων, κυρίως όταν αυτοί βάλλονται από το πυροβολικό της ΙΙΙ ης Μεραρχίας.

ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ

Η ώρα είναι 12:00΄ ακριβώς και εκείνη τη στιγμή ολόκληρη η περιοχή, όλος σχεδόν ο Στρατός βλέπει επάνω στο ύψωμα του Αγίου Γεωργίου να καρφώνεται η γαλανόλευκος.

Οι καμπάνες κτυπούν χαρμόσυνα αναγγέλλοντας με τους ήχους τους το μεγάλο γεγονός.

Έτσι έπεσε το ΚΙΛΚΙΣ. Η Ελληνική ψυχή έδειξε για μια κόμη φορά τη λεβεντιά της.

Το ΚΙΛΚΙΣ από την ώρα αυτή επανερχόταν στην αγκαλιά της Μάνας Ελλάδας, ύστερα από 500 σχεδόν χρόνια σκλαβιάς.

Η 21^η Ιουνίου 1913 ημέρα μεγάλης νίκης των Ελληνικών όπλων έγινε από τη στιγμή αυτή μια ένδοξη ημερομηνία.

Το Έθνος των Ελλήνων θυσιαζόμενο για την ολοκλήρωση των απαράγραπτων Εθνικών του δικαίων, βάδισε υπερήφανο και αποφασιστικό για την ολοκλήρωση των πεπρωμένων της φυλής.

Β ΄ΜΕΡΟΣ ΟΜΙΛΙΑΣ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΚΙΛΚΙΣ

Κλείνοντας αυτή τη σύντομη περιγραφή της μάχης του Κιλκίς, ευθύς αμέσως θα αναφερθώ στους πεσόντες Διοικητές Συνταγμάτων και Ταγμάτων, μέσω των οποίων αποτίνουμε φόρο τιμής σε όλους τους νεκρούς μας που έλαβαν μέρος σε αυτή την επική μάχη σε αυτό το μέρος της Μακεδονικής γης και πότισαν με το αίμα τους αυτά τα χώματα και άνθισε η ελευθερία στη Μακεδονία μας.

Σε αυτή την επική μάχη έπεσαν ηρωικά οι Αξιωματικοί οι προτομές των οποίων είναι τοποθετημένες στο χώρο του Στρατιωτικού Μουσείου στο Λόφο Ηρώων του Κιλκίς, «αγναντεύοντας» τον τόπο που πολέμησαν και έπεσαν, για μια ελεύθερη Μακεδονία, για μια Ελεύθερη πατρίδα.

Στη συνέχεια και στους επόμενους προβαλλόμενους πίνακες θα σας παρουσιάσω τα αριθμητικά στοιχεία των απωλειών των Βαλκανικών πολέμων, της μάχης Κιλκίς - Λαχανά.

Στο σημείο αυτό ολοκληρώθηκε η παρουσίαση και θα σας διαβάσω ένα γράμμα , το οποίο βρέθηκε στα ατομικά είδη σε πεσόντα στρατιώτη στη μάχη Κιλκίς και απεστάλη στους οικείους του.

Αν σκοτωθώ

Να μη με κλάψετε.

Να με αφήσετε στο χώμα της Μακεδονίας να ηρεμήσω.

Τη στολή μου να μη μου τη βγάλετε για μένα αυτή είναι η δόξα μου.

Πεθαίνοντας θα αποτελεί το σάβανό μου.

Από τα πόδια μου δεν θα μου βγάλετε τις αρβύλες.

Το όπλο μου από τα χέρια μου δεν θα το πάρετε, αυτό για μένα θα αποτελεί σύμβολο στον τάφο μου και να μη σβήσετε το αίμα από τα τραύματά μου.

Την τυφλή σφαίρα από το στήθος μου να μη μου την αφαιρέσετε, αυτή για μένα θα αποτελεί μετάλλιο.

θα κλείσω αυτή τη σύντομη περιγραφή της επικής μάχης, μ΄ ένα δίστιχο αφιερωμένο σε αυτούς που βάδισαν και πολέμησαν σε αυτό το τόπο, έχυσαν το αίμα τους και έσπειραν τα σιτοχώραφα του ΚΙΛΚΙΣ με τα κορμιά τους και άνθισε η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.